Joan Bodon. Las Domaiselas

Lo cocut de Lavanesc.

Lo vilatge del Lavanesc, entre Visèrt e Valadèla, uèi es abandonat, e mai la gleisa qu'un còp èra i venaian asorar la man de Santa Marta.
Es al Lavanesc , après la guèrra de setanta , qu'èra nascut Josèp Rovièr , d'una familha onorabla e pro coneguda d'aquèl temps . Son paire se disia proprietari perque logava sas tèrras a de borièrs . Tocava tanben qualque renda.
Josèp anèt a l'escòla del Lavanesc probable, puèi estudièt dos o tres ans a Rodès a cò dels fraires de Camonil . Tornet al seu ostal amb una bona instruccion per l'epòca. Aprenguèt pas ni mai ni mens a trabalhar. Comptave viure rendièr coma son paire.

Passèt son temps. Caçava pas, pescava pas. Sabia pas solament cercar los mossairons . Se passejava. Mancava pas una fièra : ni per vendre ni per crompar mas per agachar. Seguia tanben las vòtas. Dançava pas jamai. Badava . A pro pena se parlava ambe las gents . E fugissia las filhas per ne somiar la nuèch.
Degun sap pas ni cossi persué se sentiguèt poèta. A cada pesquièr cal son escampador. S'escampèt, el , en vèrses. Comencèt de soscar puèi d'escriure sos primièrs poèmas:

"Sul camin de Montespina,

De Montespina al Lavanesc,

Cercavi la mia cosina.

Era per un matin fresc..."

Imaginava de sornetas per cada vilatge que coneissia:

"A Espin pican lo rasim...

A Monrtespina viran l'esquina...

Al Lavanesc cargan lo desc...

A Sauvespina lo plonjon sus la tina..."

Mas sos poèmas pus secrets èran per la cosina:

"Canti la mia cosina

Lo jorn coma la nuèch.

Es ela la pus fina,

La vòli disn mon lièch..."

Aquela cosina, Josèp la podia cercar e cantar. Mas existissia pas . Los Rovièrs avian pas cap de filhas dins la parentat.
Josèp passèt lo conselh: tirèt al sòrt coma se disia encara. Partiguèt pel regiment . Pas luenh , a Rodès solament : tres ans a Santa Catarina. Aqui benlèu coneguèt per de bon qualque cosina coma èra la costuma dels soldats, d'aquel temps...
En tot cas es alara que son inspiracion virèt. Se metèt a cantar lo vin:

" Al regiment cent vint e dos

Quantes sem de braves garçons ?

Estimam mai los pintons

Quelos potons..."

O encara

"Demandarem de vin

remandarem la filha

Es lo sang del pepin.

En esperant la quilha

Demandarem de vin..."

La quilha venguèt. Josèp tornèt al Lavanesc. Sos parents, que se fasian vièlhs , parlavan de lo maridar. Finiguèt per los escotar e se maridèt.
La femna que li causiguèron s'apelava Ermina. Sortissia d'un convent que ne l'avia tirada exprès. Una catamiaula. Josèp coneguèt pas solament s'èra piucèla. Mas praquò ne'n foguèt fòl.. Per el tot sol l'amor d'una femna! Li semblava que ne veira jamai lma fin. Al lièch o quant èra vestida, pel sòl dins los lençòls se podia pas passar d'ela.

" Ai fach l'amor un còp de mai.

Que te tròbi polida!

Agrada me , t'agradarai:

Aital tota la vida..."

Podia cantar, el , la sia cançon novèla. Ermina a pron pena se l'escotava. Totas aquelas cançons e patès èran per ela son que de colhonadas. Aqueles mots :" colhons " e " colhonadas" los cresia plan innocents.
(per escotar la seguida clicatz aqui dessus)
Se Josèp se languissia pas al Lavanesc , Ermina se languiguèt lèu e mai tombèt malauta . Del còr , del cap, de l'estomac , tantes de cases per anar trobar lo mètge vièlh de Montespina que se contentava de capejar o alara los doctors joves de Rodes que marcavan pro remèdis de crompar.
Mas los remèdis garisson pas gaire la languina. A Ermina , qualqu'un li conselhèt las aigas. Tota sola partiguèt far una cura a Banhòls. E mai se'n trobèt plan. E mai ne'n faguèt una autra a Lamalon. Mas una cura dura pas.
Ermina assagèt los pelegrinatges , non pas a Cenhac mas a Rocamador , un còp a la Drecha . Es a Lorda que volia anar. E mai i anèt ambe lo tren , son que son Josèp l'acompanhèt . Tanben i aguèt pas de miracle. La languina demorèt. Puèi Ermina se caissegèt ambe la bèla maire e lo bèl paire i se metèt.
Josèp e mai aquò lo cachava , s'imaginèt de sortir del Lavanesc. Anèt trobar Monsen Caussanèl , deputat e consòl de Sauvespina, per i demandar una plaça dins l'administracion.

Monsen Caussanèl s'adrecèt ont coneissia , es a dire a la companhia dels camins de fèrre , e Josèp foguèt engatjat coma contrarotlaire sus la linha de Tolosa a Nimes . La companhia li fornissia un lotjament a Besièrs.
E Josèp e Ermina dons partiguèron pel Païs Bas. Josèp contrarotlava , ambe son gisclet , d'un vagon a l'autre . Ermina a Besièrs se passava la languina . Coneguèt lèu las gents que li calia . E mai qualque director de la companhia. Si ben tant que Josèp foguèt cargat de contraròtle de nuèch . Partissia lo ser. Tornava lo matin. E lo jorn se dormissia . A pro pena se vesia Ermina. Aquò durèt fins que la vejèt pas mai. Era partida. El ça que la i metèt mai d'una setmana per se'n trachar... Amb qual se n'èra anada? Amb un autre òme per començar, que d'autres l'amassarian.
Josèp esperèt sens dire res a degun. Li semblava pas possible d'èsser abandonat... Ermina anava tornar...
Es el que se'n tornèt al Lavanesc. Dermissionèt de la companhia. Vendèt sos mòbles de Besièrs . Gardèt son qu'una mala per prene sa farda e sos vestits e mai qualques sfieèches femenins qu'Ermina avia daissats.
Al Lavanesc se saguèt lèu que Josèp èra tornat a cò del papà e de la mamà , sens femna, qu'èra cocut , cocut Josèp. E lo cocut lo sonèron, lo cocut del Lavanesc. Aquel escais lo devia gardar tota sa vida...
Passèt mai d'un an sens gausar sortir de l'ostal. Sa quita maire cresia qu'anava , el , pèrdre la rason e venir fat ... E lo vodèt , al Còr Sacrat de N.S Jesus Crist, lo Còr Sacrat enromegat d'espinas , perque Josèp parlava res que de fissals. Cò que lo sauvèt : d'escriure de poèmas.

"Que me pong aquela espina

Cada còp que pica mon còr!...

De que t'aviai fach , Ermina?

Dins mon cap trabalha lo tòr..."

A dich d'esponchas Josèp s'apasimèt :

"Ermina,

Pè de galina

Meti la mia dolor

Dins la topina.

Ermina,

Ròsa canina,

Coneissi la flairor

Del vin de tina..."

E Josèp se tornèt passejar d'una fièra a l'autra. Las gents quand lo vesian sul fièral qu'agachava disian : " Aqui lo cocut del Lavanesc que sosca qualques verms ..."
Que sabian , las gents , de vèrms o de vèrses ?
Tanben , Josèp es a las fièras de Rodes que mai s'agradava. Ne mancava pas una. Per i anar partissia lo jorn de davant e tornava son que l'endeman. Dins Rodès coneissian pas tant per son escais coma a Montespina. Se sovenia del bon temps de la casèrna Santa Catarina. Tornava far lo torn de las aubèrgas de las bonas ostessas . E las cosinas , qual sap?

Lo sèu paire moriguèt . Josèp auria degut en tant qu'eiritièr s'apelar "Monsen Rovièr" mas demorava "lo Cocut".